Σημειώσεις Προλόγου

[←1]

Cette éradication, cette manie de changement abolit un passé national, tout comme un bulldozer qui détruit une nécropole ou un edifice: Jeanne and L. Robert, “La persistance de la toponymie antique dans l’Anatolie,” στο La toponymie antique, Actes du Colloque de Strasbourg, 12-14 juin 1975, Travaux du Centre de Recherche sur le Proche-Orient et la Grèce Antiques, Université des Sciences Humaines de Strasbourg, 4 (Λέιντεν, χωρίς χρονολογία), 62.

[←2]

Ο Χρύσανθος Φιλιππίδης, τελευταίος μητροπολίτης Τραπεζούντος, ολοκλήρωσε τη μεγάλη του ιστορία της Εκκλησίας της Τραπεζούντας, στο ΑΠ, 4-5 (1933), 782, με τον απόηχο του θρήνου του Ιερεμία: «Η κληρονομιά μας παραδίδεται σε ξένους, τα σπίτια μας σε αλλοδαπούς. Οι δρόμοι της Τραπεζούντας θρηνούν, γιατί κανείς δεν έρχεται στις πανηγυρικές γιορτές. Όλες οι πύλες της είναι έρημες. Οι ιερείς της αναστενάζουν και η ίδια πικραίνεται… Εσείς που περνάτε, κοιτάξτε, και δείτε αν υπάρχει λύπη σαν τη δική μου λύπη». Τα λόγια του υποθέτουν ότι τα μνημεία τους θα επιζούσαν των Ελλήνων του Πόντου που έφυγαν από την Τραπεζούντα το 1923. Στην πραγματικότητα έχει συμβεί το αντίστροφο.

[←3]

Bulletin d’information et de coordination του Association Internationale des Etudes Byzantines, 8 (1975- 76), Annexe: Gèographie historique.

[←4]

F. Kelnhofer, Die topographische Bezugsgrundlage der Tabula Imperii Byzantini (Βιέννη, 1976). D.H. French, “A study of Roman roads in Anatolia. Principles and method,” AnatSt, 24 (1974), 143-49.

[←5]

G.E. Bean and Τ.B. Mitford, Journeys in Rough Cilicia in 1962 and 1963 (Βιέννη, 1965). Των ιδίων, Journeys in Rough Cilicia 1964-1968 (Βιέννη, 1970). R.M. Harrison, “Lycia in the late antiquity,” Yayla, 1 (1977), 10-15, και πολλά άλλα άρθρα. J. Russell, “Anemurium. Eine romische Kleinstadt in Kleinasien,” Antike Welt, 7 (1976), 3-20, και πολλά άλλα άρθρα. C.H. Emilie Haspels, The highlands of Phrygia. Sites and monuments, 2 τόμ. (Πρίνστον, 1971). Janin, EMCGB. Catherine Asdracha, La region des Rhodopes aux XIIIe et XIVe siècles. Etude de geographie historique (Αθήνα, 1976). C. Foss, Byzantine and Turkish Sardis (Κέμπριτζ, Μασσ., 1976) και άλλα έργα. F. Hild and J. Koder, Hellas und Thessalia (Βιέννη, 1976). Και W. Muller-Wiener, Bildlexikon zur Topographie Istanbuls: Byzantion-Konstantinopolis-Istanbul zum Beginn des 17. Jahrhunderts (Τύμπινγκεν, 1977).

[←6]

Βλ. την Εισαγωγή στο Α.A.M. Bryer, The Empire of Trebizond and the Pontos. Collected Studies (Λονδίνο, 1980), I-III. Οι μελετητές του Πόντου είναι υπόχρεοι στην πρωτοβουλία του Δρα Οδυσσέα Λαμψίδη, εκδότη του Αρχείου Πόντου, για τη συστηματική δημοσίευση-γραφή λογοτεχνικών κειμένων. Μεταξύ των πιο ελπιδοφόρων εξελίξεων είναι το έργο του Heath W Lowry για τα ντεφτέρ της Τραπεζούντας του τέλους του 15ου και του 16ου αιώνα: βλέπε Lowry, Thesis. Αυτός, ο John Haldon, η Patricia Karlin-Hayter, η Rowena Loverance και ο Α.A.M. Bryer εργάζονται σε ένα έργο του Πανεπιστημίου του Birmingham-Dumbarton Oaks για την ύστερη βυζαντινή και πρώιμη οθωμανική δημογραφία, το οποίο επικεντρώνεται, μεταξύ άλλων, στη Ματζούκα. Ως εκ τούτου, σημαντικό οθωμανικό τοπωνυμικό φως θα πέσει πάνω στη δική μας Ενότητα 21.

[←7]

Βλέπε F. Hild, Das byzantinische Strassensystem in Kappadokien (Βιέννη, 1977).

[←8]

Με τον παραπλανητικό τίτλο “Nineteenth-century Monuments in the City and Vilayet of Trebizond: Architectural and Historical Notes” (το άρθρο στην πραγματικότητα καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της γεωγραφικής περιοχής αυτού του βιβλίου και όλα τα χριστιανικά μνημεία μετά το 1461), που δημοσιεύτηκε με τη Selina Ballance και τη Jane Isaac σε τέσσερα μέρη: ΑΠ, 28 (1966-67), 233-307, ΑΠ, 29 (1968), 89-132., ΑΠ, 30 (1970), 228-385 και ΑΠ, 32 (1973-74), 126-130.

[←9]

Πιο πρόσφατα εκφράστηκε στο C. Mango, “The Disappearance and Revival of Cities”, στο έργο του Byzantium. The Empire of New Rome (Λονδίνο, 1980), 60-87.