Σημειώσεις Ενότητας 18

[←1]

Αρριανός, 24. Στράβων, Γεωγραφία, 12.3.17. Περίπλους Ανωνύμου, 34 (που τα τοποθετεί κοντά στα Κοτύωρα). Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, De cerimoniis, εκδ. Βόννης, Ι, 656 (πρβλ. Vasiliev, Byzance et les Arabes, II [I], 201, 204, και σελ. 127 πιο πάνω). Tomaschek, Kleinasien, 81. Kretschmer, Portolane, 648. Delatte, Portulans, I, 237, II, 35. Λιβαδηνός, Περιήγησις, επιμ. Παρανίκας, 22-23. Eπιμ. Λαμψίδης, 60. Βλέπε Λαμψίδης, ΑΠ, 29 (1969), 213.

[←2]

Clavijo (1404), 110, 336.

[←3]

Nikitin (1472), 43.

[←4]

H. Mattingly, “The Platana hoard of aspers of Trebizond,” NC, 19 (1939), 121-27. Τα άσπρα αποδίδονται ως εξής: 36 στον Ιωάννη Α’ (1235-38), 109 στον Μανουήλ Α’ (1238-63), 104 στον Ιωάννη Β’ (1280-85, 1285-97) και 25 στη Θεοδώρα (1285). Μεγάλο ποσοστό των γνωστών νομισμάτων της Θεοδώρας προέρχονται από αυτόν τον θησαυρό, ο οποίος πιθανότατα θάφτηκε πλησιέστερα στο 1285 παρά στο 1297. Σημαντικό μέρος του θησαυρού πέρασε στη συλλογή Goodacre, τώρα στο Heberden Coin Room, Ashmolean Museum, Οξφόρδη, και στη συλλογή Whitting, τώρα στο Barber Institute, University of Birmingham.

[←5]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 262-63: ἐν τῷ Χωρίῳ Πλατάνων. Αναφέρεται και ένας πάροικος Παρασκευάς Πλατανίτης (σελ. 266).

[←6]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 265. Muzaffer Lermioğlu, Akçaabat–Akçaabat Tarihi (Ισταμπούλ, 1949), 10-13.

[←7]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 262.

[←8]

Πράξη Βαζελώνος 152 του 1440, μια μέχρι τώρα παραγνωρισμένη αναφορά. Το κείμενο των Uspenskij-Beneshevich γράφει: … τὸν γονικὸν (ἡμῶν) ἐν (δωβάδω το τηρκω…) ἐν τῷ χωρίῳ Σάλαρι τὸ γονικόν μου…. αλλά το μικροφίλμ του χειρογράφου Λένινγκραντ, φύλλο 106^v, στην πραγματικότητα γράφει: … τὴν γωνικέαν ημ(ῶν) ἐν δω βάδω το τηρκωμήσιον έν το χορίο σάλαρι το γωνικόν μου… (δηλ. «στο βάνδον της Τρικωμίας»).

[←9]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 261. Βλέπε Πανάρετος, επιμ. Λαμψίδης, 69, 71.

[←10]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 262, 269.

[←11]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 262, 267, 269.

[←12]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 262.

[←13]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 262.

[←14]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 266, 269.

[←15]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 262, 266, 269.

[←16]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 271-72.

[←17]

Βλέπε σελ. 197.

[←18]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 267.

[←19]

αὖθις ἐν τῇ Μαγέρῃ τοὺς Λιμνιώτας τὸν Καζηειώτην, τὸν Τζανκάρην, τὸν Γοζάλπην καὶ τὸν Κατακαλών.

[←20]

Πανάρετος, επιμ. Λαμψίδης, 80.

[←21]

Πανάρετος, επιμ. Λαμψίδης, 75.

[←22]

Πανάρετος, επιμ. Λαμψίδης, 44.

[←23]

Άλλος ένας υποψήφιος για τόπος καταγωγής της οικογένειας των Υψηλαντών (Ξιφιλίνος;). Παρόμοια μέρη υπάρχουν κοντά στην Κερασούντα και στον Όφι. Bλέπε Οικονομίδης, Πόντος, 32.

[←24]

“Khordogop”, που εμφανίζεται μόνο στον Βρετανικό χάρτη 1:250.000 του 1901, και σε αυτόν του Lynch (1901). Μπορεί, όμως, να έχει ξεφύγει από το πιο διάσημο Χορτοκόπιον (Χορτόκοπ) στη Ματζούκα, στη δυτική όχθη του Καλένιμα Ντερέ σε αυτούς τους χάρτες. Βλέπε επίσης Lermioğlu, Akçaabat (βλ. σημ. 6), 7-8.

[←25]

Λόγω νότια του Γιορός Μπουρουνού και δυτικά του Ακτσααμπάτ.

[←26]

Gökbilgin, BTTK, 26 (1962), 310. Vryonis, Decline, 355.

[←27]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 262 (πρβλ. 269). Λάμπρος, NE, 2 (1905), 197. H. Ditten, “Die Korruptel Χωρόβιον und die Unechtheit der. Trapezunt und Georgien betreffenden Partien in Laonikos Chalkokondyles’ Geschichtswerk,” Studia Byzantina, επιμ. J. Irmscher (Χάλλε, 1966), 57-70. Και Χαλκοκονδύλης, επιμ. Darko, I, 122.

[←28]

Πανάρετος, επιμ. Λαμψίδης, 70.

[←29]

Πανάρετος, επιμ. Λαμψίδης, 74-75.

[←30]

Πράξη Βαζελώνος 121 του 14ου αιώνα.

[←31]

Λάμπρος, ΝΕ, 2 (1905), 197-98. Το χρυσόβουλλο, με δισέλιδο αυτόγραφο του Αλέξιου Γ’, είναι επικολλημένη στο εξώφυλλο του Bodleian MS Arch. Seld. B.56, και δημοσιεύτηκε ανεξάρτητα στο E. L[obel], ” A chrysobull of Alexios III Grand Komnenos,” The Bodleian Quarterly, 3 (1921), 140-43. Βλέπε Λάμπρος, NE, 3 (1906), 486. Papadopoulos-Kerameus, VizVrem, 12 (1906), 144-47.

[←32]

Iorga, N&E, I, 273: Domenico Ihirtheodoro Doraniti, dicto Prothoconigeo, ambassiatore dicti domini imperatoris.

[←33]

Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 267, 269.

[←34]

Πανάρετος, επιμ. Λαμψίδης, 67: καὶ γέγονε διωγμὸς βαρὺς καὶ ἁρπαγὴ πολλή.

[←35]

Μ&Μ, A&D, V, 278. Laurent, ΑΠ, 18 (1953), 246.

[←36]

Ditten, loc. cit. στη σημείωση 27.

[←37]

Χαλκοκονδύλης, επιμ. Darko, II, 219-20. έκδ. Βόννης, 462-64.

[←38]

Χάμιλτον (που αναφέρει ότι είχε τοιχογραφίες) (1836), I, 246-47. Ritter, Erdkunde, XVIII, 813. Talbot Rice, Byzantion, 5 (1930), 66-68 και εικ. 21. Ballance, AnatSt, 10 (1960), 164-66, εικ. xxib, σχήματα 17, 18. Winfield and Wainwright, AnatSt, 12 (1962), 131. Ballance, Bryer, and Winfield, ΑΠ, 28 (1966), 258-60, εικ. 14, 15 (του προφανώς μεσαιωνικού ψηφιδωτού δαπέδου, για το οποίο βλέπε επίσης Talbot Rice, Aghia Sophia, 87). Janssens, Trébizonde, εικ. xxv, σχήμα 49. Η εκκλησία αναστηλώθηκε τον Μάιο του 1846, και ίσως ήταν εκείνη που δέχτηκε επιδρομή το 1877. Βλέπε Bryer and Winfield, ΑΠ, 30 (1970), 279. Οι Χάμιλτον και Ritter δίνουν την αφιέρωσή του ως Αγ. Μιχαήλ. Ο Παπαμιχαλόπουλος (1901), 256-57 ως οι Ταξιάρχες. Και ο Χρύσανθος, ΑΠ, 4-5 (1933), 503 και πίν. 83, ως οι Αρχιστράτηγοι. Η δική του επιγραφή του 1846 δίνει ως προστάτη έναν μόνο Αρχιστράτηγο. Αυτές είναι όλες παραλλαγές σε ένα αφιερωτικό θέμα. Στο ΑΠ, 24 (1961), 111, o Bryer, ακολουθώντας το Πανάρετος, επιμ. Λαμψίδης, 64, 118, το ταύτισε με τον Ἀσώματο, όπου, στις 30 Αυγούστου 1332, ο στρατός του οκτάχρονου Μανουήλ Β’ Μεγάλου Κομνηνού νίκησε τον Μπαϊράμ Μπέη, παίρνοντας πολλά άλογα. Αν σκεφτούμε, όμως, ότι είναι μάλλον απίθανο να είχε διεισδύσει ο Μπαϊράμ Μπέης τόσο βαθιά σε αυτήν την περιοχή, τότε είναι πιο πιθανό ότι το μέρος πρέπει να ταυτιστεί με τον Ἀσώματο στην κορυφή της κοιλάδας της Ματζούκας, του οποίου τα εδάφη του στέμματος δόθηκαν στη Βαζελώνος: βλ. Πράξη Βαζελώνος 104 του 13ου αιώνα, Bryer, DOP, 29 (1975). 144 σημείωση 131.

[←39]

Talbot Rice, Byzantion, 5 (1930), 66-68. Winfield and Wainwright, AnatSt, 12 (1962), 131. Ο Talbot Rice το περιέγραψε ως θολωτή κατασκευή του 18ου αιώνα. Αν και ο καθεδρικός ναός της Χαλδίας του 18ου αιώνα στην Αργυρούπολη (Γκουμούσχανε) ήταν θολωτός, οι μεταβυζαντινές εκκλησίες είναι εξαιρετικά σπάνιες στον Πόντο πριν από τον 19ο αιώνα και οι εκκλησίες με τρούλο ακόμη πιο σπάνιες. Ο Talbot Rice έτεινε να κάνει λάθος (όπως στις περιπτώσεις του Καϊμακλί, της Σαχνόης και της Βαζελώνος), τοποθετώντας ύστερα μεσαιωνικά μνημεία στην περίοδο μετά το 1461. Είναι επομένως πιθανό αυτή η εκκλησία να ήταν στην πραγματικότητα μεσαιωνική. Καθώς ο ναός περιγράφηκε ως «μικρού ενδιαφέροντος» και μέχρι το 1901 ο Παπαμιχαλόπουλος σημείωνε δύο μόνο εκκλησίες στην πόλη (βλ. σημείωση 38), πιθανότατα ανήκε στην πολύ σύγχρονη περίοδο. Είναι αδύνατο να είναι κανείς βέβαιος.

[←40]

Ballance, AnatSt, 10 (1960), 167, σχήμα 19, εικ. xxiic. Janssens, Trébizonde, εικ. xxvi, σχήμα 50.

[←41]

Talbot Rice, Byzantion, 5 (1930), 68, εικ. 22. Χρύσανθος, ΑΠ, 4-5 (1933), 503, εικ. 82. Winfield and Wainwright, AnatSt, 12 (1962), 132. Είναι προφανώς η εκκλησία που αναφέρεται στο Janssens, Trébizonde, 18 (πρβλ. και σελ. 232).

[←42]

Bryer and Winfield, ΑΠ, 30 (1970), 230-33, εικ. 63-65.

[←43]

Lermioğlu, Akçaabat, 8.